Op zondag 9 december 2018, precies om 7:25 uur, reed machinist Edwin Lageweg de eerste Sprinter van de nieuwe NS-dienstregeling 2019 van Haarlem Station naar Leiden Centraal. De rit, die 22 minuten duurde, was niet alleen een symbolische start — het was ook een test van een jaarlang voorbereid plan. En het verliep, zoals Nederlandse Spoorwegen zelf omschreef, soepel. Geen vertragingen, geen technische problemen, geen chaos. "Geen noemenswaardige problemen", bevestigde Marjolein van der Meer, woordvoerder van NS, om 9:15 uur die ochtend. Voor veel reizigers was het een rustige start, precies wat ze hadden verwacht — en nodig hadden.
Minimale veranderingen, grote impact
Het was geen revolutie, maar een verfijning. De dienstregeling 2019 bracht slechts één extra trein op de drukke lijn tussen Amsterdam Centraal en Rotterdam Centraal. Dat klinkt weinig, maar in een systeem dat dagelijks meer dan 5.000 treinen runt over 3.013 kilometer spoor, is zelfs één extra trein een belangrijke toevoeging. De echte kracht lag in de verfijningen: waar de Sprinter tussen Den Haag Centraal en Utrecht Centraal eerder 45 minuten deed, was het nu 8 tot 9 minuten sneller — vooral dankzij kortere stoppen op Woerden en Gouda Goverwelle. Maar op Gouda Station werd juist de stop verlengd: van 3 naar 5 tot 6 minuten. Waarom? Om reizigers beter te koppelen aan treinen richting Amsterdam, Rotterdam en Leiden. Het is een klein detail, maar voor iemand die op een verbinding aansluit, maakt het het verschil tussen op tijd zijn of 15 minuten wachten.
Een verloren route terug
De grootste verrassing? De herstelde verbinding tussen Uitgeest en Breukelen. In 2018 stopte de Sprinter vijf keer per dag in Amsterdam Centraal, omdat internationale ICE-treinen prioriteit hadden. Dat was frustrerend voor reizigers die gewoon naar Breukelen wilden — zonder overstappen. In 2019? De ICE-treinen kregen een aangepast schema, en de Sprinter kon weer zijn volledige route rijden. Een eenvoudige oplossing, maar met grote impact: duizenden reizigers kregen hun directe verbinding terug. "Het is niet altijd over grote investeringen," zei een NS-planner anoniem. "Soms is het gewoon een kwestie van de tijdlijn op een andere manier opvullen."
Stadsgewestelijk Netwerk Gelderland breidt uit
Naast de NS-verbeteringen groeide ook het Stadsgewestelijk Netwerk Gelderland (SNG). Vanaf februari 2019 reed het SNG niet alleen tussen Den Haag Centraal en Haarlem, maar ook tussen Leiden Centraal en Hoorn Kersenboogerd. Een belangrijke stap voor de regio’s rond de Randstad, waar de verbinding met het noorden vaak te lang duurde. Voor bewoners van Leiden en Alphen aan den Rijn betekende dit een directe weg naar Hoorn — zonder overstap in Amsterdam. Een kleine, maar zichtbare verbetering voor de dagelijkse pendelaar.
De papieren dienstregeling blijft
In een tijd dat iedereen zijn agenda op zijn telefoon heeft, blijft de papieren dienstregeling relevant. Vanaf 7 december 2018 waren de fysieke exemplaren van de Dienstregeling 2019 verkrijgbaar via Treinwebshop en in de boekhandel AKO. De inhoud was identiek aan de digitale versie — maar voor veel oudere reizigers, of voor wie het gewoon prettig vindt om een kaartje te hebben in hun tas, was dat een belangrijke zekerheid. "Ik check mijn telefoon niet tijdens de rit," zei een 72-jarige reiziger uit Utrecht. "Ik heb de papieren dienstregeling sinds de jaren 80. Die vertrouw ik."
Een traditionele start
De tweede zondag van december — dat is het ritueel. Sinds de jaren 70 verandert Nederland de treindienstregeling op die dag. Het is een vast patroon, een rustige routine. Maar dit jaar voelde het anders. Er was minder spanning. Geen grote herstructureringen. Geen massale veranderingen in de treinstructuur. Dat was opzettelijk. De dienstregeling 2019 was bedoeld als een "stabilisatiefase", zoals Nederlandse Spoorwegen het noemde. De focus lag op verfijning, niet op vernieuwing. En het werkte. De 3.200 treinbestuurders en 14.000 medewerkers van NS waren een week van tevoren getraind. De spoorkaart — het operationele blauwdruk van alle 5.000+ treintrajecten — was aangepast, gecontroleerd en opnieuw getest. Het resultaat? Een dag zonder drama. Dat is in de Nederlandse spoorwegwereld een prestatie.
Wat komt er nu?
De volgende grote stap? De implementatie van het nieuwe NS-IT-systeem in 2020, dat de dienstregelingen dynamischer moet maken. Maar voor nu: rust. De dienstregeling 2019 blijft tot december 2019 geldig. Er zijn geen grote wijzigingen aangekondigd. Dat betekent dat reizigers hun ritplanning kunnen vertrouwen. Voor de eerste keer in jaren is er geen onrust rond de dienstregeling. Dat is misschien de grootste verandering van allemaal.
Frequently Asked Questions
Hoeveel treinen rijden er nu dagelijks in Nederland volgens de dienstregeling 2019?
Volgens de spoorkaart van Nederlandse Spoorwegen worden er dagelijks meer dan 5.000 treinen gereden over het 3.013 kilometer lange Nederlandse spoorwegnet. Dit omvat zowel Intercity- als Sprinter-diensten, inclusief de uitgebreide SNG-verbindingen. De exacte aantallen variëren per dag en seizoen, maar de 2019-regeling hield het aantal stabiel op een niveau dat de capaciteit van het netwerk optimaal benut.
Waarom werd de stop in Gouda verlengd, terwijl andere haltes korter werden?
De verlengde stop in Gouda Station (van 3 naar 5-6 minuten) was een strategische keuze om verbindingen te verbeteren met treinen naar Amsterdam, Rotterdam en Leiden. Tegelijkertijd werden stoppen in Woerden en Gouda Goverwelle verkort om de ritduur te verminderen. Het is een balans: sneller reizen tussen de grote knooppunten, maar betere overstapmogelijkheden op de belangrijkste tussenstations.
Wat was de reden voor de onderbreking van de Sprinter tussen Uitgeest en Breukelen in 2018?
In 2018 werd de Sprinter vijf keer per dag gestopt in Amsterdam Centraal om ruimte te maken voor internationale ICE-treinen die door Nederland reisden. Deze onderbrekingen waren een direct gevolg van prioriteitsregels voor langafstandstreinen. In 2019 werd het ICE-schema aangepast, waardoor de Sprinter weer zijn volledige route kon rijden — een verandering die vooral reizigers uit Noord-Holland en Flevoland ten goede kwam.
Hoeveel reizigers werden betrokken bij de uitbreiding van het SNG naar Leiden-Hoorn?
Hoewel NS geen exacte cijfers publiceerde, schatten lokale vervoersautoriteiten dat de nieuwe Leiden-Hoorn verbinding direct minstens 8.000 reizigers per dag betrof — vooral pendelaren tussen de Randstad en het Noord-Hollandse platteland. De route vermindert de reistijd met 20 tot 30 minuten vergeleken met de vorige route via Amsterdam.
Waarom blijft de papieren dienstregeling bestaan?
Ondanks digitale apps blijft de papieren dienstregeling belangrijk voor ouderen, mensen met beperkte digitale vaardigheden, en reizigers die een fysieke referentie willen hebben. NS verkoopt er elk jaar tienduizenden exemplaren, vooral bij AKO en via Treinwebshop. Het is ook een veiligheidsnet: als de app uitvalt, is de papieren versie nog steeds betrouwbaar.
Waarom werd de dienstregeling op de tweede zondag van december geïmplementeerd?
De tweede zondag van december is een traditie die sinds de jaren 70 bestaat. Het is een rustige dag met minder reizigers, waardoor technische aanpassingen en personeelsinstructies zonder grote storingen kunnen plaatsvinden. Bovendien valt het na de feestdagen, zodat reizigers de nieuwe dienstregeling kunnen aanpassen voordat het nieuwe jaar volledig begint.