Van tafel naar operatiebank: Ilse Bremmer, een voormalige basisschooljuf uit Ommen, heeft haar leven volledig omgooien om te beginnen als leerling-operatieassistent bij Isala Ziekenhuis in Zwolle. Na negen jaar lesgeven aan kinderen, besloot ze — op haar 30-jarige leeftijd — haar handen te wassen in een andere zin: nu helpt ze chirurgen tijdens complexe ingrepen. Het is geen gewone carrièrewisseling. Het is een reactie op een systeem dat bijna in elkaar zakt.
Een droom uit de kindertijd, uitgevoerd
"Ik heb altijd al willen helpen, maar op een andere manier," vertelt Ilse Bremmer in een interview met indebuurt.nl. Als kind stond ze naast haar moeder in de keuken, terwijl die na een operatie herstelde. "Ik wist toen al: dat wil ik ook doen. Niet als patiënt, maar als iemand die erbij is als het echt telt." Nu, bijna dertig jaar later, is die droom werkelijkheid. Ze draagt een operatiekleding, niet een sjaal. Ze houdt de instrumenten klaar, telt de sponzen, en zorgt dat niets verloren gaat — alles onder toezicht van ervaren assistenten en chirurgen.
De opleiding duurt precies twee jaar en tien maanden, zoals Bremmer zelf bevestigt. "In deze tijd ga je naar school en werk je op de OK," zegt ze. Dat betekent: een dag per week theorie aan de MBO-opleiding voor operatieassistenten, en vier dagen per week in de operatiekamer van het Isala Ziekenhuis. Het is zwaar. Maar ze zegt het met een glimlach. "Het is een prachtig beroep. Je voelt direct hoe belangrijk je bent."
Het personeelstekort dat niemand meer wil zien
Wat Bremmer doet, is geen uitzondering — het is een noodmaatregel. Volgens gegevens van het Ministerie van VWS zijn ruim 15 procent van de operatieassistentenposities in Nederland onbezet. In sommige ziekenhuizen in Overijssel en Gelderland ligt het cijfer zelfs boven de 20 procent. De gevolgen? Operaties worden uitgesteld. Medewerkers werken overuren. En de kwaliteit van zorg loopt gevaar.
"Door het groeiende personeelstekort in operatiekamers krijgen zij-instromers nieuwe kansen," concludeert de Onderwijsnieuwsdienst. En dat is precies wat Isala Ziekenhuis doet. Het ziekenhuis, met 4.500 medewerkers en 650 bedden, is een van de weinige instellingen die actief op zoek zijn naar mensen met een andere achtergrond. Niet alleen leraren, ook kokken, bankiers, en zelfs voormalige sportschutters worden aangesproken.
"We hebben geen keus," zegt een medewerker van de HR-afdeling van Isala Ziekenhuis. "We kunnen niet wachten tot de opleidingen hun batch van 100 nieuwe assistenten afleveren. Dat duurt te lang. We moeten nu handelen. En Ilse is een perfect voorbeeld van wat dat betekent."
Van Ommen naar Zwolle: een korte afstand, een lange verandering
Ilse Bremmer woont nog steeds in Ommen, een rustig dorp in de Sallandregio, ongeveer 25 kilometer ten zuidoosten van Zwolle. Ze rijdt elke dag met de fiets naar het ziekenhuis — een rit van ongeveer dertig minuten. "Ik heb geen nieuwe woonplaats nodig. Ik heb een nieuw leven nodig," zegt ze.
Haar PABO-opleiding, die ze in 2016 afrondde, was een goede basis. "Je leert organiseren, communiceren, en rust bewaren onder druk. Dat helpt hier enorm," vertelt ze. Maar het verschil is enorm. In de klas was het belangrijk dat alle kinderen meededen. In de operatiekamer is het belangrijk dat niemand fout doet. "Een fout in de klas? Dat is een gesprek na schooltijd. Een fout in de OK? Dat kan leven of dood betekenen."
Wat dit betekent voor de Nederlandse gezondheidszorg
Bremmer’s verhaal is niet alleen inspirerend — het is een waarschuwing. Nederland heeft een structureel probleem met het aantrekken en behouden van medisch personeel. De opleidingen voor operatieassistenten zijn vol, maar de afgestudeerden stappen vaak snel uit. De werkdruk is te hoog. De nachtdiensten te lang. De salarisstijgingen te traag.
Isala Ziekenhuis probeert dit aan te pakken door niet alleen te rekruteren, maar ook door de opleiding te verbeteren. Ze hebben nu een mentorenprogramma opgezet: elke leerling krijgt een ervaren assistent als gids. En ze werken samen met lokale scholen om leerlingen al vroeg te laten zien wat het beroep inhoudt. "We willen niet meer mensen die uit de zorg stappen. We willen mensen die erin blijven," zegt een leidinggevende van de opleiding.
De toekomst? De regering praat over een "zij-instroom-initiatief" voor de hele gezondheidszorg. Maar tot nu toe is het allemaal woorden. Bremmer is één van de weinigen die het daadwerkelijk doet. En ze is niet de enige. In Meppel, een andere vestiging van Isala Ziekenhuis, werkt een voormalige timmerman als operatieassistent. In Utrecht is een ex-bankier aan het leren hoe je een naald voor een bloedtransfusie voorbereidt.
Wat komt er nu?
Volgende maand begint Ilse Bremmer met haar tweede jaar. Ze gaat nu zelfstandiger werken. Ze mag al bepaalde stappen uitvoeren onder toezicht. Ze hoopt na de opleiding blijven werken bij Isala. "Ik wil hier mijn carrière opbouwen," zegt ze. "Als ik hier kan helpen, dan wil ik dat doen."
De vraag is: zal de overheid dit model ondersteunen? Of blijft het een tijdelijke oplossing, net als de extra diensten die nu worden ingezet om de pieken te dekken? De komende jaren zullen het antwoord geven. Maar één ding is zeker: als er meer mensen zoals Ilse Bremmer komen, dan heeft Nederland een kans.
Frequently Asked Questions
Hoe lang duurt de opleiding tot operatieassistent en wat is de opbouw?
De opleiding duurt twee jaar en tien maanden en bestaat uit een combinatie van theorie en praktijk. Leerlingen gaan één dag per week naar de MBO-school, waar ze anatomie, sterilisatie en patiëntveiligheid leren. De andere vier dagen werken ze in de operatiekamer van een ziekenhuis, zoals Isala Ziekenhuis in Zwolle. Ze werken onder begeleiding van ervaren assistenten en leren geleidelijk aan zelfstandig te functioneren.
Waarom kiezen mensen als Ilse Bremmer voor een carrièrewisseling naar de gezondheidszorg?
Veel mensen zoals Ilse worden aangetrokken door het persoonlijke verhaal — een droom uit de kindertijd of een ervaring met zorg. Maar het grote motief is het structurele personeelstekort. Met meer dan 15% vacatures in operatiekamers, zoeken ziekenhuizen actief naar zij-instromers. Het is niet alleen een keuze, maar vaak een noodzaak — voor de patiënt én voor de werknemer die een betekenisvolle carrière zoekt.
Wat is het verschil tussen een operatieassistent en een verpleegkundige?
Een operatieassistent werkt exclusief in de operatiekamer en ondersteunt de chirurg direct tijdens de ingreep: hij of zij bereidt instrumenten voor, houdt de operatieveld schoon, en telt materiaal. Een verpleegkundige werkt meestal op de afdeling, zorgt voor voor- en nazorg van patiënten, en begeleidt hen in het herstel. De opleidingen zijn verschillend, en de werkgebieden ook — hoewel er overlap is in vaardigheden als communicatie en precisie.
Worden zij-instromers echt net zo goed opgeleid als mensen die vanaf de middelbare school in de zorg gaan?
Ja. De MBO-opleiding voor operatieassistenten is hetzelfde, ongeacht de voorgaande achtergrond. Zij-instromers volgen dezelfde curriculum, dezelfde examens en dezelfde praktijkperiodes. De enige verschillen zijn de motivatie en de levenservaring. Vaak zijn zij-instromers zelfs beter in stressbeheersing en communicatie, omdat ze al jaren in een andere beroepssfeer hebben gewerkt.
Is dit een tijdelijke oplossing of een duurzame trend?
Het is een duurzame trend. Het personeelstekort in de zorg is structureel en wordt erger door de vergrijzing en de stijgende vraag naar medische zorg. Ziekenhuizen zoals Isala Ziekenhuis investeren nu in het herprogrammeren van hun rekrutering. De regering moet dit ondersteunen met meer financiële middelen en een betere erkenning van de beroepsopleidingen — anders blijft het een patchworkoplossing.
Wat is de rol van Isala Ziekenhuis in deze verandering?
Isala Ziekenhuis is een pionier in het aantrekken van zij-instromers. Het heeft een mentorenprogramma opgezet, werkt nauw samen met MBO-scholen, en maakt het proces transparant via open dagen en sociale media. Het ziekenhuis in Zwolle is ook een leerziekenhuis, wat betekent dat het niet alleen zorg biedt, maar ook de toekomstige generatie operatieassistenten opbouwt — met mensen zoals Ilse Bremmer als voorbeeld.